Zasądzone alimenty – co zrobić kiedy ojciec nie płaci?
Celem alimentów jest zaspokojenie potrzeb życiowych uprawnionego. Alimenty powinny być płacone regularnie i w pełnej wysokości. Bardzo często jednak dochodzi do sytuacji, w której to rodzic zobowiązany do płacenia alimentów uchyla się od tego obowiązku. Zasądzone alimenty – co zrobić kiedy ojciec nie płaci alimentów?
Obowiązek alimentacyjny w polskim prawie
W polskim prawie przepisy regulujące obowiązek płacenia alimentów zawarte zostały w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Zgodnie z art. 133 § 1 k.r.o. rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W świetle tych przepisów obowiązek alimentacyjny rodziców nie wygasa wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletniości. Przesłanką obowiązku alimentacyjnego jest niezdolność dziecka do samodzielnego utrzymania się. Oznacza to bowiem, że obowiązek ten może trwać nawet do końca życia dziecka, niezależnie od jego wieku.
Taka sytuacja będzie miała miejsce wówczas, gdy dziecko jest niezdolne do samodzielnego utrzymania z uwagi na chorobę czy niepełnosprawność. Bardzo często zdarza się, że rodzic zobowiązany do płacenia alimentów chce zaprzestać ich płacenia w momencie osiągnięcia przez dziecko pełnoletności. W tym miejscu wskazać należy na treść Wyroku SN z 26.11.1998 r., I CKN 898/97:
„Osiągnięcie samodzielności przez dziecko, w rozumieniu art. 133 § 1 k.r.o., zakłada zdobycie przez nie odpowiadających jego uzdolnieniom i predyspozycjom kwalifikacji zawodowych. Rodzice winni łożyć na utrzymanie i wykształcenia także pełnoletniego dziecka, zdobywającego kwalifikacje zawodowe, odpowiadające jego uzdolnieniom i predyspozycjom, np. uczącego się w szkole pomaturalnej lub studiującego na wyższej uczelni. Warunkiem jest tylko, by był to czas rzeczywistej nauki.”
Powyższe oznacza, że dalsze kształcenie się przez dziecko po ukończeniu 18. roku życia nie wyłącza obowiązku alimentacyjnego rodziców. Jednak reguła ta może ulegać pewnej modyfikacji z uwagi na szczególne okoliczności związane z sytuacją osobistą pełnoletnich dzieci.
Co zrobić kiedy ojciec nie płaci alimentów?
Bardzo często kobiety odczuwają skrępowanie przed podjęciem prawnych kroków w celu uzyskania od ojca dziecka zasądzonych alimentów. Liczą też, że kolejna obietnica składana przez byłego partnera, że tym razem zapłaci w terminie, się spełni. Ostatecznie samotna matka wychowująca dziecko stale musi przypominać byłemu partnerowi o pieniądzach, jakie powinien przekazać na rzecz ich wspólnego dziecka.
Pierwszym krokiem, jaki należy podjąć w sytuacji, gdy ojciec dziecka nie płaci alimentów, jest próba wyegzekwowania ich w drodze egzekucji sądowej. Wyrokowi zasądzającemu alimenty sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Po złożeniu wniosku o wszczęcie egzekucji komornik może egzekwować zarówno zaległe, jak i bieżące świadczenia.
Istnieje również możliwość wystąpienia z pozwem o alimenty wobec dziadków, czyli rodziców dłużnika. Jednak konieczną przesłanką dla powstania tego roszczenia o zapłatę jest to, aby uprawniony znajdował się w niedostatku. Przez pojęcie niedostatku należy rozumieć taką sytuację materialną, w której osoby uprawnione nie mogą w pełni zaspokoić swych usprawiedliwionych potrzeb w zakresie utrzymania i wychowania na podstawowym poziomie.
Zasądzone alimenty – kiedy wniosek o ściganie przestępstwa?
W sytuacji, gdy egzekucja okaże się bezskuteczna, można wystąpić wnioskiem o ściganie przestępstwa. W tym miejscu wskazać należy, że niepłacenie alimentów jest klasyfikowane jako przestępstwo z zakresu prawa karnego. Zgodnie z art.209 § 1 K.K:
„Kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”
Kodeks karny reguluje również tryb kwalifikowany przestępstwa niealimentacji, za który przewiduje wyższą karę. Jeśli w wyniku swojego działania, sprawca naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega on grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Bardzo często zdarza się, że już samo przesłuchanie w prokuraturze mobilizuje dłużnika alimentacyjnego do zapłaty zaległych świadczeń.
W przypadku kiedy egzekucja komornicza lub postępowanie karne nie przyniosły oczekiwanych skutków istnieje możliwość wystąpienia o pieniądze z funduszu alimentacyjnego. Minusem tego rozwiązania są bardzo niskie kryteria dochodowe, jakie należy spełnić, aby móc otrzymać takie świadczenie.
Należy jednak pamiętać, że każda sytuacja jest kwestią indywidualną, a co za tym idzie nie ma możliwości znalezienia rozwiązania, które znajdzie zastosowanie w każdej sprawie.
Jeśli potrzebujesz porady prawnej związanej z alimentami, zapraszam do kontaktu:
