Koronawirus a wykupione wakacje. Sytuacja związana ostatnio z koronawirusem SARS-CoV-2, powodującym chorobę COVID-19, wpłynęła znacząco na turystykę. Coraz częściej pojawiają się pytania o to, czy z uwagi na obecność koronawirusa w miejscu docelowym, można odwołać rezerwację i otrzymać zwrot zapłaconych pieniędzy.

Koronawirus a wykupione wakacje

Każdą sytuację należy przeanalizować indywidualnie. W pierwszej kolejności, należy zauważyć, że możliwość nieodpłatnej rezygnacji z podróży uzależniona jest przede wszystkim od tego, czy rezerwując wycieczkę:

• korzystaliśmy z usług biura podróży,
• zdecydowaliśmy się na zorganizowanie wyjazdu na własną rękę.

Wycieczka zakupiona w biurze podróży

W przypadku wycieczki zakupionej w biurze podróży, kwestia rezygnacji i zwrotu uregulowana została w ustawie z dnia 24 listopada 2017r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych. Zgodnie z art. 47 ust. 4 tej ustawy „Podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie”.

Ustawa o imprezach turystycznych jest uszczegółowieniem norm kierunkowych i ogólnych reguł zawartych w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z 25 listopada 2015 r. o nr. 2015/2302 w sprawie:

• imprez turystycznych,
• powiązanych usług turystycznych.

Ustawodawca, bazując na wskazanej dyrektywie, dokonał przeniesienia zasad wyrażonych przez organy unijne na grunt polski.

Nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności – koronawirus a wykupione wakacje

To, czy w konkretnym miejscu docelowym występują “nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności”, może być kwestią sporną. Niejednokrotnie biuro podróży uniemożliwia skorzystanie z powyższego przepisu. Stanowisko swoje argumentuje przede wszystkim stwierdzeniem o braku realnego zagrożenia dla podróżujących.

W dyrektywie wskazano z kolei, że nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności mogą obejmować. Na przykład, „działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej”.

Polska Izba Turystyki

Natomiast Polska Izba Turystyki w swoim stanowisku wskazuje, że jedynie ogłoszony przez właściwe władze stan epidemii wirusa SARS-CoV-2 na określonym terenie pozwala uznać, że mamy do czynienia z nieuniknionymi i nadzwyczajnymi okolicznościami stanowiącymi podstawę rezygnacji przez podróżnego z imprezy na podstawie art. 47 ust.  wskazanej wyżej ustawy.

Zdaniem PIT nie można odstąpić od umowy, gdy np. w danym kraju są rejony, w których ogłoszono kwarantannę, ale nie ma to wpływu na realizację imprezy. W szczególności z uwagi np. na odległość pomiędzy miejscem kwarantanny a danym hotelem.

Należy zwrócić uwagę na art. 46 wskazanej wyżej ustawy. Na podstawie tego przepisu podróżny może odstąpić od umowy za zwrotem wniesionych wpłat i bez dodatkowych opłat, jeśli organizator turystyki przed rozpoczęciem imprezy turystycznej jest zmuszony zmienić główne właściwości usług turystycznych. Będą nimi np. miejsce pobytu, trasa, charakter środka transportu, położenie obiektu zakwaterowania czy też szczegółowy program zwiedzania.

Organizator turystyki w takim wypadku musi poinformować podróżnego o zmianie. W sposób jasny, zrozumiały i widoczny, na trwałym nośniku. Powiadomienie takie musi nastąpić niezwłocznie. Organizator turystyki może jednocześnie zaoferować podróżnemu zastępczą imprezę turystyczną. W miarę możliwości o tej samej lub wyższej jakości.

Tak więc kluczową kwestią dla podróżnego jest to, czy organizator turystyki jest w stanie wykonać umowę zgodnie z pierwotnymi ustaleniami lub z nieznacznymi zmianami, czy też musi wprowadzić zmiany, które nie są nieznaczne.

Zorganizowanie wyjazdu na własną rękę

Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy podróżny rezerwuje lot i hotel na własną rękę. Ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych nie ma zastosowania do zakupionych indywidualnie biletów lotniczych. Uprawnienie do dokonania ewentualnych zmian rezerwacji może wynikać z regulaminów świadczenia usług przewozu lotniczego. Jednak w większości przypadków, jakiekolwiek zmiany rezerwacji przez pasażera wiążą się z dodatkowymi opłatami. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku rezerwacji w hotelach na obszarach dotkniętych koronawirusem. To, czy jesteśmy uprawnieni do rezygnacji z rezerwacji i otrzymania zwrotu kosztów, uzależnione jest od treści umowy, jaką zawarliśmy. Dlatego też należy uważnie przyjrzeć się postanowieniom umownym w zakresie prawa do odstąpienia od umowy.

Stwierdzić należy, iż nie jest możliwa jednoznaczna odpowiedź na postawione pytanie. To czy i kiedy podróżny może mieć prawo do odstąpienia od umowy i czy może domagać się zwrotu kosztów, wymaga analizy konkretnego przypadku z uwzględnieniem wszelkich zaistniałych okoliczności.
Pomoc prawna Poznań – Iwona Kęsik-Sójka.